کنترل دسترسی یا اکسس کنترل ، مجموعه از تکنیک هایی است که امروزه در شرکت ها ، خانه های هوشمند و … برای افزایش امنیت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند . این تکنیک ها برای مواردی مانند بررسی تردد ورود و خروج افراد ، استفاده یا عدم استفاده از یک سری منابع برای افراد خاص یک سازمان و… کاربرد دارد. در این مقاله تلاش کرده ایم علاوه بر توجه به جنبه های محتلف کنترل دسترسی ، آن ها را به زبان ساده و مختصر بیان کنیم.
کنترل دسترسی یا اکسس کنترل چیست ؟
مجوز یا دسترسی فرآیند تعیین منابعی است که شخص یا سیستم مجاز به دسترسی به آن است. روش های احراز هویت سیستم کنترل دسترسی هوشمند بسته به حساسیت سیستم امنیتی متفاوت است. گاهی اوقات فقط با رمز عبور و کارت RFID تکمیل می شود.
گاهی اوقات، کمی دقیق تر، با اثر انگشت و تشخیص چهره یا با ارسال یک کد خاص بر روی گوشی هوشمند، امکان دسترسی فراهم می شود.به طور کلی احراز هویت می تواند از طریق عوامل مختلفی مانند رمز عبور، کارت شناسایی، اسکن بیومتریک یا توکن های امنیتی انجام شود. که شما می توانید این مجوزها را بر اساس مجموعه ای از قوانین یا بر اساس نقش کاربر در سازمان تعیین کنید.
بیشتر بخوانید : سنسور تشخیص حرکت چیست ؟
عملکرد سیستم کنترل دسترسی (Access Control) به چه صورت است؟
سیستم کنترل دسترسی (Access Control) را می‌توان به دو بخش زیر جهت بهبود امنیت فیزیکی و امنیت سایبری تقسیم کرد:
- کنترل دسترسی فیزیکی : کنترل دسترسی فیزیکی معمولاً از طریق موانع فیزیکی مانند درها، قفل‌ها و دیوارها انجام می‌شود. این موانع می‌توانند به‌صورت دستی یا خودکار کنترل شوند.
- کنترل دسترسی منطقی : کنترل دسترسی منطقی از طریق احراز هویت و مجوز کاربران انجام می‌شود. احراز هویت فرآیندی است که برای تعیین هویت فرد یا سیستم استفاده می‌شود.
به عنوان مثال یک شبکه تجاری می‌تواند یک سیستم الکترونیکی کنترل دسترسی را که توانایی کنترل درب‌های ورودی را دارد، جهت محافظت از مرکز داده (Datacenter) خود راه اندازی کند. این سیستم میزان دسترسی کاربران را مشخص می‌کند و همچنین اطلاعات تعداد دفعات ورود کاربران احراز هویت شده را نیز ذخیره می‌کند.
این امر امکان گزارش دهی از ورودهای مجاز و تلاش‌ها برای ورود های غیر مجاز را فراهم می سازد. همچنین این سیستم کنترل دسترسی (Access Control) می تواند محدودیت هایی را جهت ورود به اتاق ها یا ساختمان ها نیز اعمال کند و در صورت مشاهده ی تلاش برای ورود غیرمجاز، می تواند مواردی مانند ایجاد صدای بوق خطر، ارسال پیام کوتاه و فرایند های قفل کردن درب های دیگر را جهت مسدود سازی مسیر خروج فرد غیر مجاز انجام دهد.
این سیستم تصدیق و احراز هویت، کاربران را براساس نام کاربری، کارت های ورود، اطلاعات بیومتریک (Biometric) یا Personal Identification Number (PIN) بررسی و در صورت تایید هویت و هم خوانی با سیاست های دسترسی، اجازه ورود را به کاربر می دهد.
کاربرد اکسس کنترل
کاربرد اکسس کنترل در زندگی هوشمند بسیار زیاد و حائز اهمیت است . در ادامه به معرفی نمونه هایی از این کاربرد ها خواهیم پرداخت.
- هتل ها: برای کنترل دسترسی به طبقات، استخرها، سالن های ورزشی و سایر مناطق مشترک.
- فضای کاری مشترک: برای کنترل دسترسی به دفاتر، اتاق های جلسات، آشپزخانه ها و سایر مناطق از اکسس کنترل استفاده می شود.
- واحد های آپارتمانی و مجتمع های مسکونی: برای کنترل دسترسی به ورودی های اصلی، پارکینگ، آسانسورها و سایر تاسیسات مشترک می توان از این سیستم استفاده کرد.
- اماکن ورزشی و تفریحی: برای کنترل دسترسی به زمین‌های ورزشی، استخرها، سالن‌های تمرین و سایر امکانات.
- فروشگاه های خرده فروشی: برای کنترل دسترسی به درب های ورودی، انبارها و قسمت های اداری.
- مراکز درمانی و بیمارستان ها: برای کنترل دسترسی به بخش های مراقبت‌های ویژه، اتاق های عمل، داروخانه ها و سایر مناطق حساس.
بیشتر بخوانید : انواع قفل اثر انگشتی درب چیست ؟
- خانه های سالمندان: برای کنترل دسترسی به ورودی‌ها، اتاق‌های ساکنان، بخش های مراقبت و سایر مناطق از اکسس کنترل استفاده می کنند.
- امنیت منازل: امنیت منازل یکی دیگر از کاربرد اکسس کنترل است که برای کنترل دسترسی به درب های ورودی، گاراژ ها، اتاق های انبار و سایر مناطق حساس استفاده می شود.
- کارخانه ها و انبار ها: برای کنترل دسترسی به مناطق تولید، انبار های کالا، دفاتر اداری و سایر مناطق.
انواع سیستم اکسس کنترل
عملکرد سیستم یا دستگاه کنترل دسترسی به گونه ای است که امکان استفاده از آن به دو صورت فیزیکی و مجازی وجود دارد. بنابراین باید در شرکت ها و موسساتی که قصد استفاده از سیستم کنترل دسترسی را دارند ابتدا نحوه کار با این سیستم را به دقت بررسی کنند و سپس بر اساس بودجه و عملکرد آن از آن استفاده کنند. با توجه به بررسی سیستم های کنترل دسترسی بر اساس کاربردهای مختلف، سیستم های کنترل دسترسی به انواع مختلف زیر تقسیم می شوند.
اکسس کنترل رمزی یا کد : نوع دیگری از اکسس کنترل، مدل رمزی یا کد است. در این روش در ابتدای درب ورودی مورد نظر، یک گیت یا سیستم مجهز تعبیه می شود تا فرد زمان وارد شدن کد یا رمز ورود را وارد کرده و احراز هویت شود.
اکسس کنترل تشخیص چهره : دستگاه اکسس کنترل تشخیص چهره یا دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره همان طور که از نام آن پیداست، استفاده از آن با استفاده از تشخیص دادن الگوی چهره هر فرد (پرسنل و کارمندان) کار می کند.
اکسس کنترل اثر انگشتی، اکسس کنترل لمسی : یکی دیگر از انواع اکسس کنترل، اکسس کنترل اثر انگشتی یا دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی است. این دستگاه نیز همان طور که از نام آن پیداست با تشخیص دادن اثر انگشت هر کارمند امکان و اجازه ورود به محل کار یا اتاقی خاص را در محیط سازمان می دهد.
اکسس کنترل کارتی یا RFID؛ اکسس کارت : یکی از رایج ترین و بهترین انواع اکسس کنترل ها، اکسس کنترل کارتی یا RFID است. در این نوع دستگاه اجازه ورود و خروج فرد به محیط با استفاده از یک دستگاه داده می شود که کارت مایفر نام دارد.
بیشتر بخوانید : کارت RFID چیست ؟
اکسس کنترل پلاک خوان : اکسس کنترل پلاک خوان یا نرم افزار پلاک خوان یکی دیگر از انواع دستگاه های کنترل اکسس است که قابلیت کنترل و بررسی کردن وسایل نقلیه به منظور وارد شدن به محیط های حساس و مهم را دارد.
اکسس کنترل تشخیص کف دست : یکی دیگر از انواع سیستم اکسس کنترل که از آن در سازمان ها و نهادهای خصوصی و دولتی و به منظور افزایش و حفظ امنیت استفاده می شود، اکسس کنترل تشخیص کف دست یا دستگاه حضور و غیاب الگوی کف دست است.
مزایای استفاده از کنترل تردد
- کنترل تردد مزایای مختلفی دارد که در زیر به چند نمونه از این مزایا اشاره می‌کنیم:
- افزایش امنیت : کنترل تردد می تواند به جلوگیری از ورود افراد غیرمجاز به یک مکان یا منطقه کمک کند.
- بهبود بهره وری : کنترل تردد می تواند به سازماندهی بهتر ورود و خروج افراد کمک کند و از ازدحام جمعیت جلوگیری کند.
- صرفه جویی در هزینه : با نصب سیستم اکسس کنترل هوشمند، دیگر نیازی به نصب قفل و پرسنل امنیتی نیست. این دستگاه هوشمند بدون سرنشین می‌تواند بطور دقیق و ایمن هویت هر فرد را تأیید یا رد کند.ازطرفی دیگر، می‌توانید سیستم اکسس کنترل را با سایر سیستم هوشمند سازی مثل سیستم روشنایی هوشمند، سیستم تهویه هوشمند یکپارچه کنید. از این رو می توان ادعا کرد اکسس کنترل می تواند به کاهش هزینه های مربوط به امنیت و نگهداری یک مکان یا منطقه کمک کند.
- کنترل دسترسی : این سیستم امنیتی به مدیران امکان می‌دهد تا دسترسی افراد به منابع و اطلاعات را کنترل کنند. این بدان معنا است که این سیستم داده‌هایی را در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید به راحتی ورود و خروج افراد را در بخش‌های مختلف متوجه شوید.
- گزارش‌گیری : این سیستم امنیتی می‌تواند داده‌های مربوط به تردد افراد را جمع‌آوری و گزارش‌هایی از آن‌ها تهیه کند از این جهت اول از همه، مدیریت بدون اینکه بخواهد دفاتر قطور را چک کند، فقط با نگاه کردن به گزارش اکسس‌کنترل هوشمند در موبایل خود، حضور و غیاب کارمندان را تحت نظارت خود قرار می‌دهد.
از طرفی دیگر کارمندان می‌توانند به آسانی به هر واحد یا بخشی که مربوط به فضای کارشان هست، بدون حضور نگهبان، تردد کنند.البته توجه داشته باشید اکسس کنترل معایبی نیز دارد برای مثال این سیستم‌ها می‌توانند هزینه‌بر باشند، به خصوص در سازمان‌های بزرگ. همچنین نصب و پیاده‌سازی این سیستم می‌تواند پیچیده باشد و پس خرید و نصب نیز، اکسس‌کنترل ها نیاز به نگهداری و پشتیبانی دارند.